KURUMSAL AKADEMİK ARŞİV
AKADEMİK ARŞİV REHBERİ
İÇİNDEKİLER
1.Akademik Arşivler Nedir? Ne İşe Yarar?
2.Açık Erişim Ne Değildir?
3. Akademik Arşiv’in Yararları Nelerdir?
4.Açık Erişimi Nasıl Desteklenmelidir?
4.Telif Hakları
5. Arşiv’e Nasıl Üye Olunur?
6. Akademik Arşive Neler Kaydedilir?
1.Akademik Arşivler Nedir? Ne İşe Yarar?
Açık erişimin alt yapısını oluşturan Kurumsal Akademik Arşiv Sistemleri, bilgiye erişimin önündeki engelleri kaldırarak, bilginin daha fazla kişiye ulaşmasını sağlayarak daha fazla atıf yapılmasını sağlamakla birlikte araştırmacıların ve kurumların saygınlık kazanmasını sağlamaktadır. Açık erişim, bilimsel araştırma sonuçlarının kitlelere yaygın olarak ulaşmasının sağlarken, ülkelerin müze ve arşivlerindeki dokümanların sayısal ortama aktarılarak saklanması ve erişime sunulmasıyla kültürel mirasın korunmasına da katkıda bulunmaktadır.
Arşivler, Kamu kaynaklarıyla finanse edilen ve hakemlik süreciyle bir kalite kontrolünden geçen araştırma sonuçlarının, ücretli dergilerde yayınlandıktan sonra tekrar kütüphaneler yani kamu kurumları tarafından satın alınarak erişime sunulmasındaki çarpıklığın ortadan kaldırılması ve bilimin ulusal sınırları aşan bir etkinlik olmasından ötürü, bilimsel bilgiye mümkün olduğu kadar geniş kitlelere internet ortamında ücretsiz olarak erişimin sağlanması amacına dayanmaktadır.
2.Açık Erişim Ne Değildir?
Teknik raporlar, tezler ve çalışma raporlarının yanı sıra hakemli dergi makalelerinin ve konferans bildirilerinin ücretsiz erişilebilir elektronik kopyaları açık erişimin içeriğini oluşturmaktadır. Açık erişim hakemli yayıncılığı ortadan kaldıran, ikinci sınıf, maliyeti düşürülmüş, araştırmacıların kendi kendilerine yayın yapma şekli değildir.
3. Akademik Arşiv’in Yararları Nelerdir?
Kurumsal arşivlerin yararları kurumsal ve bireysel olmak üzere iki başlık altında toplanabilir
Kurumsal Yararları: Akademik çalışmaların yürütüldüğü kurumlarda her türlü faaliyetin bilimsel, toplumsal ve ekonomik ilişkisini ortaya koyarak kurumların değerini arttırmakla birlikte başka yararları da mevcuttur:
· Akademik kurumların görünürlüğünü arttırarak saygınlığının artmasını sağlamaktadır.
· Akademik kurumların desteklediği çeşitli tanıtım ve araştırma sonuçlarına erişim sınırlamasını ortadan kaldırır.
· Akademik kurumlar tarafından yürütülen araştırma çıktılarının ücret ödenerek ticari kaynaklardan satın almasını önler.
Bireysel Yararları:
· İnternet aracılığıyla sayesinde araştırma sonuçlarını ücretsiz sunarak daha fazla kitleye daha ve hızlı erişim sağlar.
· Bilgi kaynaklarının daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlayarak araştırmanın etkisini artırır.
· Araştırma çıktılarının başka araştırmalara temel oluşturmasına aracılık eder.
· Araştırmaların tekrarını önler.
Kurumsal arşiv oluşturma adımlarının dikkatli bir şekilde yürütülmesinde sayısız fayda vardır. Bu faaliyetlerde amaç, sadece bir kurumsal arşiv oluşturmak değildir. Oluşturulacak kurumsal arşiv ile akademik kurum bünyesinde gerçekleştirilen çalışmaların derlenmesi, derlenen bu çalışmaların uluslararası standartlarda kaydının oluşturulması, bu yolla küresel dizinlerde kayıtların yer alması sağlanmalıdır.
4.Açık Erişimi Nasıl Desteklenmelidir?
- Yayınlarınızı açık erişimli dergilere gönderip, Açık erişimli dergilerin editör kurullarında görev alarak,
- Okurlarınızı pahalı ticari dergiler yerine, bunların gelişmiş rakiplerini desteklemeye yönlendirerek,
- Yayınlanan makaleler için, yayıncı ile imzalanan telif hakki belgesinin kendi çalışmaların kullanma hakkini sınırlamayacak olmasına dikkat ederek,
- Creative Commons telif hakki modelini teşvik edilerek Yazar, eleştirmen ya da editör olarak katkıda bulunduğunuz tüm dergilerin ücretlendirme, telif hakları ve üyelik lisans anlaşmalarını dikkatlice inceleyerek,
- Pahalı dergilerde eleştiri yapmayı ve editör kurullarında hizmet vermeyi reddederek, kütüphanelerde pahalı ve az kullanılan dergilerin iptalini destekleyerek, meslektaşlarınızı da aynisini yapmaya teşvik ederek,
- Kurumunuzun entelektüel zenginlik arşivinin sürekliliği için kurumsal arşivin oluşturulmasına önayak olunarak,
5.Telif Hakları
Eğer dergi yayıncısının telif hakları sınırlamalarından dolayı kişisel arşivleme yapmanızın mümkün olamayacağını düşünüyorsanız bunun gerçekleşmesi zayıf bir olasılıktır. Bilimsel dergi yayıncılarının %90’ından fazlası makalenin açık erişimdeki kopyası ile kendi dergilerinde yayınlanan kopyasının aynı olmaması koşuluyla buna izin vermektedir. Günümüzde elektronik ortamda bulunan bilimsel çalışmaların farklı kitlelerce daha geniş kullanımını sağlamak amacıyla; Telif hakları sınırlarını yazarın belirlediği “Creative Commons” lisanslarının kullanımını teşvik edilmektedir. Creative Commons Projesi "her hakkı saklı’’ söylemi yerine ‘’bazı hakları saklı’’ söylemini savunarak; Çalışmalarının başkaları tarafından her türlü kullanımını engellemek yerine, eğitim ve araştırma amaçlı kullanımına gerekirse başka çalışmalara temel oluşmasına vb. izin verildiğini belirten dört farklı tip lisans seçeneği sunmaktadır.
Yazarın ön baskı çalışmasını arşivlemek için izin isteme gereksinimi yoktur; çünkü telif hakkı sahibi kendisidir. Yazar, daha önce yayınlanmış çalışmasının bir kopyasını arşivlemek isterse telif hakkı sahibinin izni gerekir. Arşivlenecek çalışma, yayınlanacak son baskı olmadığı sürece, telif hakkı ihlali söz konusu değildir.
Kişisel arşivlemeye izin veren yayıncıların politikaları SHERPA/RoMEO adresinden detaylı olarak incelenebilmektedir. SHERPA; RoMEO servisi ile dünya çapında yayıncıların telif hakkı ve arşivleme politikalarını, JULIET servisi ile araştırmalara fon desteği sağlayan kurumların politikalarını, OpenDOAR servisi ile açık erişime alt yapı sağlayan açık erişim arşivlerinin listesini derleyen bir girişimdir. Farklı servisleri de bulunan SHERPA, yayıncıların politikalarını analiz eder, arşivleme izinleri ve yayınlama koşulları konusunda yazarlara ve kurumlara Açık Erişim politikaları konusunda rehberlik eder.
SHERPA/RoMEO servisi yayıncıların arşivleme politikasını dört farklı renk ile belirlemiştir. Bu dört rengin temsil ettiği politikalar şu şekildedir:
- Yayıncı sürümünün (PDF) ön baskısı ve son baskısı arşivlenebilir.
- Yayıncı sürümünün (PDF) son baskısı arşivlenebilir (Ör. Hakem değerlendirmesinden geçmiş son sürüm).
- Yayıncıya gönderilmiş ilk sürüm arşivlenebilir Ör: (hakeme gönderilmeden önceki kopya).
Arşivlemeye izin verilmez.
6. Arşiv’e Nasıl Üye Olunur?
LDAP kullanan kurumlarda, kurum mensupları sistemin doğal üyesidir. LDAP olmayan kurumlarda "Kayıt için buraya tıklayın" seçeneği ile üyelik gerçekleştirilerek sisteme giriş yapılır.
7. Akademik Arşiv’e Kimler Kayıt Girebilir?
Toros Üniversitesi Kurumsal Arşivine yukarıda belirtilen çalışmalarıyla katkıda bulunacaklar Toros Üniversitesi’nin akademik, idari personeli ve öğrencileridir.
Akademik Arşiv'e kayıt yapabilmek için iki koşul bulunmaktadır. Öncelikle arşive giriş yapmanız ve kayıt girmek istediğiniz koleksiyonda yetkinizin olması gerekmektedir. Bir koleksiyonda yetkinizin olmasını istiyorsanız Kurumsal Akademik Arşiv Yöneticinize bir mesaj atarak gönderinizi gerçekleştirmek istediğiniz koleksiyonda ‘’kayıt giriş yetkisi’’ istediğinizi iletin. Yetkilendirmeniz gerçekleştirildikten sonra gönderinizi yükleyebilirsiniz.
8. Akademik Arşive Neler Kaydedilir?
Bilgi birikimlerini geniş kitlelere ulaştırmayı hedefleyen Arşivlerde, çeşitli birimler tarafından Üniversite bünyesinde ve üniversite adresli üretilen kitap, makale, bildiri, tez, teknik rapor, fotoğraf, harita, ders notu, veri seti, ses ve video dosyaları gibi akademik dokümanlar derlenmektedir
- Toros Üniversitesi Mensupları, birden fazla kurumdan birden fazla yazarla işbirliği yaparak hazırladıkları çalışmaları Toros Üniversitesi Akademik Arşivi’nde depolayabilirler. Birden fazla Toros Üniversitesi Mensubu tarafından gerçekleştirilmiş çok yazarlı çalışmalarda ise, kaynağı başyazar depolar.
Toros Üniversitesi Açık Erişim Sistemi
DSpace@Toros, Toros Üniversitesi bünyesinde üretilen kitap, makale, tez, bildiri, rapor gibi tüm akademik kaynakları uluslararası standartlarda dijital ortamda depolar, etkisini artırmak için telif haklarına uygun olarak Açık Erişime sunar.
TOROS ÜNİVERSİTESİ AÇIK BİLİM POLİTİKASI
Toros Üniversitesi DSpace Kurumsal Arşiv Yazılımı Kullanım Kılavuzu
|
AÇIK BİLİM KOMİSYON ÜYELERİ |
||
| Başkan | Prof. Dr. Adnan MAZMANOĞLU | Rektör Yardımcısı |
| Üye | Prof. Dr. Ünsal YETİM | İİSBF Dekan V. |
| Üye | Prof. Dr. Erkin ERTEN | GSTMF Dekanı |
| Üye | Prof. Dr. Fügen ÖZCANARSLAN | Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekan V. |
| Üye | Prof. Dr. Köksal HAZIR | Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Müdürü |
| Üye | Prof. Dr. Mustafa Şahap AKSAN | Yabancı Diller Yüksekokul Müdürü |
| Üye | Diler YETER | Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkan V. |